WADOWICE

1. KRÓTKA HISTORIA KLASZTORU

Zobacz także: Niechciani lokatorzy wadowickiego klasztoru.

Klasztor św. Józefa w Wadowicach powstał z inspiracji ojca Hieronima Gotti, generała zakonu, który w czasie wizytacji klasztoru w Czernej, zaproponował założenie klasztoru z alumnatem jako warunek odrodzenia prowincji Ducha Świętego w oparciu o rodzime powołania. Po uzyskaniu wszystkich kościelnych i państwowych zezwoleń, w dniu 1 sierpnia 1892 roku przybyli z Czernej do Wadowic na nową fundację: ojciec Rafał Kalinowski – jako przełożony, ojciec Bartłomiej Diaz de Cerio – prefekt dla alumnów, brat Alojzy Rossel – kucharz i brat Izydor Wojdarski – furtian i zakrystian. Od Franciszka Foltina, właściciela drukarni i księgarni, wydzierżawili dom przy ulicy Zatorskiej 35 i zaadaptowali go do potrzeb klasztoru z internatem. Dnia 1 listopada 1892 roku kardynał Albin Dunajewski, biskup krakowski, poświęcił im dom z kaplicą pod wezwaniem św. Józefa.

Klasztor karmelitów bosych pw. św. Józefa w Wadowicach
na fotografii z lat dwudziestych XX wieku.

W latach 1897-1899 na zakupionym terenie na „górce” wybudowano nowy klasztor wraz z kościołem, murowany z cegły prasowej, według planów wykonanych w Wadowicach (15 lutego 1898) przez budowniczego T. Praussa i inżyniera A. Kozłowskiego. Plany kościoła zostały znacznie skorygowane przez architekta Jordana z Wiednia. Ołtarze, ambona i droga krzyżowa zostały wykonane w snycerskich zakładach Ferdynanda Stuflessera w Tyrolu. Kościół trzynawowy, neoromański, lekko zwrócony fasadą na północny-zachód o wymiarach zewnętrznych 17×28 m. Nawa główna czteroprzęsłowa. Sklepienia naw krzyżowe, podzielone gurtami, oparte na wspornikach, wzmocnionych zewnętrznymi skarpami.

Introdukcja zakonników do nowego klasztoru odbyła się 26 sierpnia, a konsekracja kościoła 27 sierpnia 1899 roku przez księcia Jana Puzynę, biskupa krakowskiego. Pierwszą mszę świętą odprawił w tym kościele ksiądz Andrzej Klimczak, dziekan z Frydrychowic. Klasztor przez swoje kolegium humanistyczne i studia filozoficzne dla kleryków stał się kolebką powołań zakonnych. Rozwija kult Matki Bożej Szkaplerznej, św. Józefa i św. Rafała Kalinowskiego.

2. OBSZERNA HISTORIA KLASZTORU

Benignus Wanat OCD, Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605-1975, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1979, s. 575-587. Do pobrania.

BW24

3. HISTORIA ARCHIWUM

Oryginalne akta założenia klasztoru przechowywano w Wiedniu, w kancelarii prowincjała Prowincji Austro-Węgierskiej pod wezwaniem św. Leopolda. Niektóre oryginały i transumpty znajdowały się w klasztorze czerneńskim, z którego wyszła fundacja w Wadowicach.

Z chwilą utworzenia semiprowincji polskiej w 1911 roku, z kancelarii prowincjalnej w Wiedniu część akt dotyczących polskich klasztorów przekazano wikaremu prowincjalnemu w uwierzytelnionych odpisach i w oryginałach. Akta te przechowywane są w zespole prowincjalnym pod sygnaturą AP 13, Acta et documenta conventuum semi-provinciae Spiritus Sancti restauratae. Na kartach 140-324 są akta dotyczące klasztoru w Wadowicach: Origo et progresus fundationis conventus Wadovicensis.

Aktualny zasób zespołu klasztoru w Wadowicach składa się z prywatnych kronik zakonników przebywających w tym klasztorze oraz ksiąg mszalnych i brackich przekazanych do Archiwum Prowincji w 1962 roku. Wielką stratą dla archiwum klasztornego było zniszczenie na przełomie 1949/50 roku ksiąg dochodowych i rozchodowych klasztoru. Znaczna część archiwum uległa zniszczeniu w czasie drugiej wojny światowej.

Benignus Wanat OCD

4. NOWE ARCHIWALIA POZYSKANE W 2016 R.

W sierpniu 2016 roku kapituła domowa konwentu wadowickiego postanowiła przekazać do archiwum Prowincji papierowe dokumenty ze zbioru archiwum domowego. Archiwalia zostały przewiezione w dwóch turach samochodem do Krakowa przez archiwistę Prowincji 22 sierpnia 2016 roku. W Wadowicach zbiorem opiekował się zasłużony historyk Zakonu w Polsce ojciec Honorat Gil. On też posegregował wstępnie przekazane do archiwum Prowincji dokumenty na dziewięć działów: księgi urzędowe, dokumentacja własności, księgi mszalne, korespondencja, duszpasterstwo, bracia klerycy, różne, fotografie, kartografia.

W chwili przekazania powyższych archiwaliów istniał już w archiwum Prowincji zbiór dokumentów klasztoru wadowickiego (około 100 jednostek) przekazany ojcu Benignusowi Wanatowi do archiwizacji w 1962 roku, opatrzony przez niego sygnaturą AKWD i uzupełniony w 2015 roku. Sygnatury archiwaliów z tego zbioru były przytaczane w różnych publikacjach historycznych. Połączenie obydwu zbiorów posiadających różny układ tematyczny oznaczałoby spore zamieszanie, dlatego postanowiono nie łączyć ich pod jedną sygnaturą, ale dla przywiezionego z Wadowic w 2016 roku utworzyć oddzielną sygnaturę AKWE i zachować go  jako odrębną, zamkniętą całość. Zbiorem, do którego będą dodawane akta nowe pozostanie ten o sygnaturze AKWD.

Jerzy Zieliński OCD