WADOWICE: PRYWATNE GIMNAZJUM KARMELITÓW BOSYCH

1. HISTORIA GIMNAZJUM

Prywatne Gimnazjum Karmelitów Bosych w Wadowicach założone zostało dla chłopców pragnących wstąpić do zakonu. Stąd historia alumnatu jest organicznie związana z dziejami wadowickiego konwentu. Alumnat rozpoczął swą działalność we wrześniu 1892 roku w wydzierżawionym domu od Franciszka Foltina w Tomicach przy ulicy Zatorskiej 35. Pierwszymi alumnami byli: Erazm Jakubowski, Juliusz Ploch i Stanisław Lipka. Chłopcy mieszkali w domu zakonnym na terenie klauzury. Sypialnie mieli na poddaszu, a salkę do nauki obok zakrystii. Pierwszym prefektem internatu był ojciec Jan Chrzciciel Bouchaud, Francuz. Urząd ten pełnił od 24 sierpnia 1892 do 14 lutego 1895 roku. Prefekt był odpowiedzialny za formację duchową i moralną wychowanków. Na lekcje i zajęcia szkolne alumni uczęszczali codziennie do Publicznego Gimnazjum w Wadowicach. Tak było aż do roku 1916. Po czterech lub pięciu latach gimnazjum przyjmowano ich do nowicjatu w Czernej. W 1899 roku alumnat przeniesiono do nowego klasztoru na „Górce”. Do klasztoru dobudowano pomieszczenia dla alumnatu, który 22 czerwca 1900 roku poświęcił ojciec Kazimierz od Niepokalanego Poczęcia NMP Rybka. Za jego urzędowania (1896-1903) wstąpiło do nowicjatu 8 alumnów.

Kaplica Prywatnego Gimnazjum Karmelitów Bosych
w latach dwudziestych XX wieku.


W 1911 roku wizytator generalny ojciec Ezechiel od Najświętszego Serca Jezusa zarządził większe oddzielenie alumnatu od zgromadzenia zakonnego, podniósł liczbę alumnów do 20, prefekt uzyskał tytuł dyrektora alumnatu, a do pomocy otrzymał dwóch ojców jako korepetytorów dla chłopców. W czasie I wojny światowej alumnat był zamknięty, a budynek zajęto na szpital wojskowy.

W roku 1920 wznowiono działalność internatu organizując u siebie własne gimnazjum. Pierwszym jego dyrektorem był ojciec Alfons Maria od Ducha Świętego Mazurek. Pełnił on również obowiązki nauczyciela. W roku 1928 rozbudowano internat przedłużając skrzydło o 13 metrów. Nowy lokal umożliwił podniesienie poziomu szkoły przez urządzenie gabinetów naukowych i doświadczalnych oraz eksponowanie zbiorów przyrodniczych z zakresu flory, fauny i minerałów oraz przyrządów fizycznych.

Wadowice, 1926 rok. Wszyscy uczniowie Męskiego Gimnazjum Karmelitów Bosych
z wychowawcami. Siedzą od lewej: o. Gabriel Klimowski, o. Alfons Mazurek,
o. Czesław Jakubowski, o. Jacek Komendera.

Wadowice, 1934 rok. Orkiestra szkolna w Męskim Gimnazjum Karmelitów Bosych.
W środku o. Józef Prus, dyrektor gimnazjum.


W 1934 roku nowy dyrektor ojciec Józef Prus podjął śmiałą inicjatywę rozbudowy internatu na 200 alumnów. Nowy internat stworzył wychowankom niemal luksusowe warunki higieniczne, zdrowotne i naukowe. Szkoła posiadała pełne prawa państwowe. Niestety II wojna światowa przekreśliła perspektywy rozwojowe. W latach 1939-1945 internat służył za koszary dla niemieckiej straży granicznej. Po wojnie wznowiono działalność szkoły. W 1952 roku Urząd Bezpieczeństwa siłą przejął zabudowania z uposażeniem na szpital powszechny. Od 1992 roku szpital powoli zaczął zwracać pomieszczenia internatu klasztorowi. W 1981 roku szkoła uzyskała pełne prawa państwowe Liceum Ogólnokształcącego.

2. HISTORIA ARCHIWUM

Kancelaria alumnatu prowadzona przez prefekta, a następnie przez dyrektora gimnazjum, wysyłała i gromadziła akta związane z działalnością zakładu. Zgodnie ze statutem dyrektor miał obowiązek prowadzić kronikę alumnatu, księgę zaświadczeń czyli katalog ocen klasyfikacyjnych uczniów, księgę rachunkową, księgę dochodów i rozchodów, kartotekę ewidencyjną, inwentarze etc. Już w 1900 roku ojciec Kazimierz Rybka, prefekt alumnatu, założył księgi: biblioteczną, archiwalną, wpisową uczniów, inwentarzową i przepisową. Do roku 1926 kancelaria nie była prowadzona fachowo, nie posiadała dziennika podawczego spraw ani registratury akt. Stąd z tego okresu z zasobu archiwalnego pozostało niewiele. Dopiero od chwili przejęcia zakładu pod nadzór Kuratorium Krakowskiego (1926 rok) kancelaria zmuszona była sprawniej działać. Dziennik podawczy wprowadzono dopiero w 1930 roku. Rejestrowano w nim wszystkie akta wpływające i wychodzące z kancelarii. Niestety, kopii akt nie przechowywano. Dowiadujemy się o nich z dzienników podawczych, które często niedbale prowadzono. Z lat 1926-1946 archiwum posiada prawie wszystkie akta przychodzące z Okręgowego Kuratorium Krakowskiego.

Zasób archiwum mieścił się w szafie kancelarii dyrektora i w kancelarii profesorskiej zakładu. Cenny dział stanowią dzienniki lekcyjne prowadzone od 1930 roku oraz dział personalny. W chwilach zajęcia zakładu czy to dla celów wojskowych, czy szpitalnych, znaczna część akt i ksiąg kancelarii ulegała zniszczeniu lub zabraniu. Obecny zasób archiwum zakładu w 1962 roku został przekazany do Archiwum Prowincji w Czernej przez ojca Konstantego Pateckiego, dyrektora Małego Seminarium.

Benignus Wanat OCD