1. KRÓTKA HISTORIA KLASZTORU
Klasztor Wniebowzięcia NMP w Głębokiem ufundował w całości i hojnie wyposażył Józef Korsak, wojewoda i starosta mcisławski 20 września 1640 roku. Barokowy kościół na rzucie krzyża łacińskiego, z dwoma parami głębokich kaplic po bokach nawy centralnej, w swej bryle zewnętrznej odbiegał od innych siedemnastowiecznych wiecznych kościołów karmelitańskich. Fasadę kościoła flankowały dwie czterokondygnacyjne wieże oraz nieco niższe prostą ścianę prezbiterium oraz kopułą na tambularze nad skrzyżowaniem transeptu. Budowę kościoła ukończono dopiero około 1735 roku. Jego konsekracji dokonał biskup Jerzy Ancuta 3 lipca 1735 roku. W klasztorze otwarto 15 sierpnia 1727 roku kanoniczny nowicjat. Karmelici bosi prowadzili działalność duszpasterską, pedagogiczną, oświatową i charytatywną przez utrzymywanie i prowadzenie szkół, internatu dla młodzieży, szpitala i publicznej apteki. Klasztor został skasowany w 1862 roku. Zakonnicy musieli opuścić go w 1864 roku. W 1873 r. rozpoczęto przebudowę kościoła na cerkiew prawosławną pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, a w 1877 r. przekazano ją duchowieństwu prawosławnemu. W 1892 r. rozebrano dwa skrzydła klasztoru.
Klasztor pokarmelicki w Głębokiem. Fotografia wykonana około 1930 roku przez Jana Bułhaka.
Klasztor pokarmelicki w Głębokiem. Fotografia wykonana około 1930 roku przez Jana Bułhaka. (Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona)
Wnętrze kaplicy św. Eliasza w pokarmelickim kościele. Początek XX wieku.
Wnętrze kaplicy św. Eliasza w pokarmelickim kościele. Początek XX wieku. (Muzeum Fotografii w Krakowie)
Klasztor karmelitów bosych pw. Wniebowzięcia NMP w Głębokiem zamieniony na świątynię prawosławną. Początek XX wieku.
Panoramy Głębokiego z kościołem parafialnym i pokarmelitańskim klasztorem. Widok z góry Kapitańskiej. Początek XX wieku.
Panoramy Głębokiego z kościołem parafialnym i pokarmelitańskim klasztorem. Widok z góry Kapitańskiej. Początek XX wieku.
Ikonostas w pokarmelitańskim kościele. Początek XX wieku.
Wejście na dziedziniec pokarmelitańskiego klasztoru. Początek XX wieku.
2. OBSZERNA HISTORIA KLASZTORU
Benignus Wanat OCD, Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605-1975, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1979, s. 458-471. Do pobrania.
BW133. HISTORIA ARCHIWUM
Archiwum klasztoru głębockiego zaginęło bez śladu. Przypuszczać należy, że po supresji klasztoru część akt zakonnicy zabrali do Kamieńca Podolskiego, część do Berdyczowa. Reszta została na miejscu. Znany nam jest jedynie zasób zespołu głębockiego w Archiwum Prowincji w XVII wieku. Inwentarz Archiwum Prowincji z 1694 roku wyszczególnia następujące akta z tego zespołu:
1. „Fundatio conventus głębocensis in pergameno, cum sigillis quinque appensis.
2. Inventarium głębocesium praediorum.
3. Fundationis głębocensis copia.
4. Delineatio conventus głębocensis.
5. Prima inscriptio fundationis głębocensis, sed est meliorata et aucta in Połocko, anno 1639, die 26 novembris a rege [Ladislao IV] confirmata.
6. Controversia et decretum ab ill-mo episcopo vilnensi [Abrahamo Woyna] contra PP. Canonicos Regulares, circa fundationem głębocensem.
7. Decretum episcopi vilnensis contra Canonicos Regulares, ob non producta jura quae se habere asserebant ad fundationem głębocensem.
8. Copia fundationis Canonicorum Regularium in vim prioris.
9. Patres Canonici Regulares renuntiant iuri et quibusvis praetensionibus ad fundationem głębocensem anno 1642, 2 Decembris.
10. Quietatio Canonicorum Regularium seu renuntiatio fundationi głębocensi 1642, 2 Decembris.
11. Item PP. Canonici Regulares renuntiant fundationi głębocensi.
12. Fundatio Parochi et sublatio pensionis, in nostra fundatione positae.
13. Copia fundationis głębocensis, de novo aucta, et meliorata in Castro Połocensi anno 1640, 20 Septembris.
14. Decretum contra Canonicos Regulares anno 1642, 10 martii.
15. Plenipotentia R.P. Kownacki canonico regulari data a suis superioribus supra hoc negotium głębocense.
16. Item alia eidem data.
17. Item alia eidem data”.
Wyżej wymienione akta w Archiwum Prowincji dotyczyły starań wstępnych i obrony zapisu fundacji w Głębokiem, przed jej objęciem przez karmelitów bosych. Natomiast obecny zasób dotyczy rewindykacji zabranego klasztoru.
Benignus Wanat OCD