KONWENTY W SKRÓCIE – Historyczne dziedzictwo Karmelitów bosych

Chronologiczny wykaz 48. istniejących i nieistniejących już fundacji karmelitów bosych na dawnych i obecnych ziemiach Rzeczpospolitej Polskiej.

Wschód słońca nad klasztorem karmelitów bosych w Czernej.

KRAKÓW, ul. Mikołaja Kopernika 19 (dawniej przedmieście Wesoła). Klasztor pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Ufundowany w 1605 roku klasztor jest najstarszą placówką karmelitów bosych na ziemiach polskich. Przybywszy do królewskiego grodu karmelici bosi wybudowali na przedmieściu zwanym Wesoła, za Bramą św. Mikołaja w pobliżu Wisły i Promnika, niewielki drewniany klasztor. Został on zastąpiony większą, barokową budowlą wzniesioną w latach 1634-1683. Przez cały czas swego istnienia klasztor pełnił funkcję domu nowicjackiego. Bogaty wystrój kościoła został wykonany w latach 1685-1688. W czasie konfederacji barskiej w 1772 roku uległ częściowemu zniszczeniu, jednak w latach 1780-1782 został odrestaurowany. W 1787 roku na polecenie Michała Poniatowskiego, prymasa Polski, przeznaczono go na szpital miejski dokonując stosownej przebudowy. Zakonnicy przymuszeni decyzją prymasa przenieśli się do drugiego krakowskiego klasztoru pw. świętych Michała i Józefa. Obecnie dawny klasztor stanowi część zabudowań szpitala pw. św. Łazarza. Przynależność klasztoru: kongregacja włoska pw. proroka Eliasza (1605-1617), polska prowincja pw. Ducha Świętego (1617-1787).

LUBLIN, Plac Władysława Łokietka 1. Klasztor pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej. Wczesnobarokowy, nawiązujący do renesansu klasztor ufundowany został w 1610 roku jako druga placówka karmelitów bosych na ziemiach polskich, z przeznaczeniem na dom studiów filozoficzno-teologicznych. Alumni kształcili się w nim do 1799 roku. Do połowy XVII wieku był siedzibą prowincjała, a od 1797 roku mieścił się tutaj także nowicjat. Przy konwencie zakonnicy prowadzili publiczną aptekę. Klasztor zasłynął jako miejsce dysput z arianami zwłaszcza w roku 1616 i 1620. Spłonął całkowicie w pożarze Krakowskiego Przedmieścia w 1803 roku. Władze austriackie nie pozwoliły na odbudowę klasztoru. Na jego miejscu wzniesiono ratusz. Przynależność klasztoru: kongregacja włoska pw. proroka Eliasza (1610-1617), polska prowincja pw. Ducha Świętego (1617-1737, 1761-1803), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1737-1761).

LWÓW, Львів, вул. Володимира Винниченка 20A, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem św. Michała Archanioła (1613-1871 i od 1991), Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (1871-1991). Obecność karmelitów bosych we Lwowie sięga 1613 roku. Osiedlili się na Krakowskim Przedmieściu w drewnianym klasztorze, ale już w 1634 roku rozpoczęli budowę murowanego, barokowego klasztoru. Przenieśli się do niego w 1642 roku. Podczas oblężenia miasta w 1648 roku przez Kozaków i Tatarów klasztor spłonął, jednak w kolejnych latach został odbudowany. Otoczono go fortyfikacjami i wyposażono w broń, dlatego przetrwał kolejne oblężenia miasta przez Tatarów w 1672 i 1695 roku. W 1704 roku mimo bohaterskiej obrony został zdobyty przez armię króla szwedzkiego Karola XII. W 1781 roku majątek klasztorny przejął rząd austriacki, a zakonnikom kazano przenieść się do klasztoru w Zagórzu. W latach 1784-1789 był w posiadaniu reformatów, a w latach 1789-1945 przebywali w nim karmelici dawnej obserwy zakonnej. Po drugiej wojnie światowej w klasztorze urządzono muzeum nauki i techniki. Od 1991 roku należy do unickiego zgromadzenia studytów. Przynależność klasztoru: kongregacja włoska pw. proroka Eliasza (1613-1617), polska prowincja pw. Ducha Świętego (1617-1781).

KRAKÓW, ul. Poselska (dawniej św. Józefa). Klasztor pod wezwaniem świętych Michała i Józefa. Ufundowany został w roku 1611, a regularne życie zakonne rozpoczęto w nim w 1617 roku. Kompleks w stylu wczesnobarokowym, na rzucie krzyża łacińskiego, był drugą fundacją karmelitów bosych w obrębie murów miejskich Krakowa. Mieściło się w nim kolegium teologiczne, a od połowy XVII wieku, przez pewien czas, był także siedzibą prowincjała. Przy konwencie zakonnicy prowadzili publiczną aptekę. Na prośbę rektora Akademii Krakowskiej w latach 1631-1643 funkcjonowało przy kościele duszpasterstwo akademickie pod nazwą Oratorium pietatis academici. W czasie najazdu szwedzkiego w 1655 roku klasztor został częściowo zniszczony. W 1763 roku uległ pożarowi. Odbudowany ze zniszczeń został skasowany przez władze austriackie w roku 1797 i zamieniony na więzienie. W połowie XIX wieku popadły w ruinę i ogołocony z wyposarzenia kościół rozebrano. Od 1850 roku zabudowania klasztorne służą za siedzibę muzeum archeologicznego miasta Krakowa przy ul. Senackiej 3 (dawniej św. Michała), najstarszego muzeum archeologicznego w Polsce. Przynależność klasztoru: kongregacja włoska pw. proroka Eliasza (1611-1617), polska prowincja pw. Ducha Świętego (1617-1797).

POZNAŃ, ul. Działowa 25. Klasztor pod wezwaniem św. Józefa. Został ufundowany w 1618 roku na wzgórzu św. Wojciecha w miejscu średniowiecznego kościoła św. Jerzego. W 1622 roku przeniesiono tutaj nowicjat z krakowskiego klasztoru Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, a w 1635 roku przystąpiono do budowy większego kościoła. Rozbudowę przerwał najazdu wojsk szwedzkich w 1656 roku podczas którego drewniany klasztor spłonął. W kolejnych latach klasztor odbudowano, a w 1687 roku konsekrowano nowy barokowy kościół. W 1801 roku klasztor uległ kasacie i został zamieniony na zbór ewangelicki. W 1918 roku budynki zajęło wojsko polskie, a kościół stał się kościołem garnizonowym. Karmelici bosi odzyskali klasztor w 1945 roku w stanie ruiny. Odbudowa trwała 20 lat. W latach 1952-1993 mieściło się w nim kolegium filozoficzne prowincji polskiej, a od 1993 roku jest siedzibą Wyższego Seminarium Duchownego prowincji warszawskiej. Od 2009 roku kościół jest diecezjalnym sanktuarium św. Józefa. W 2016 roku został podniesiony do godności bazyliki mniejszej. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1618-1734, 1761-1801, 1945-1993), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1734-1761), warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej (od 1993).

PRZEMYŚL, ul. Karmelicka 1 (dawniej ul. Szewczenki 1). Klasztor pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa. Został ufundowany Na Wale przy murze miejskim między basztą Kowalską i Krawiecką w 1620 roku. Zbudowano go w stylu późnorenesansowym z elementami wczesnobarokowymi w latach 1623-1630. Jako pierwszy w Polsce otrzymał wezwanie św. Teresy od Jezusa. Od roku 1642, kiedy przeniesiono tu z Wiśnicza nowicjat i profesat z wychowawcami, pełnił funkcję domu formacyjnego. Od 1740 roku mieściło się tutaj także kolegium filozoficzne. Władze austriackie skasowały klasztor w 1784 roku przekazując go grekokatolikom, którzy w latach 1880-1886 przeprowadzili generalny remont kościoła i prace adaptacyjne. Do 1946 roku obiekt spełniał funkcję katedry greckokatolickiej. W latach 1946-1952 był ponownie w posiadaniu karmelitów bosych. W 1952 roku władze komunistyczne wyrzuciły zakonników, a klasztor przeznaczyły na bursę szkoły felczerskiej. W 1958 roku zakon odzyskał kościół i niewielką część klasztoru, a w 1991 roku resztę zabudowań i ogród. W latach 2007-2012 mieścił się tutaj postulat dla kandydatów do życia karmelitańskiego. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1620-1784, 1946-1952, 1958-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

WIŚNICZ, 1A, 32-720 Leksandrowa. Klasztor pod wezwaniem Chrystusa Zbawiciela. Został ufundowany w 1622 roku jako wotum Stanisława Lubomirskiego za zwycięstwo pod Chocimiem w 1621 roku. Regularne życie zakonne rozpoczęło się w nim w 1630 roku. W tym też roku przeniesiono tam nowicjat z klasztoru krakowskiego. Wczesnobarokowy kościół konsekrowano w 1635 roku. W latach 1655-1656 klasztor zajmowali Szwedzi. Dokonali w nim wielu zniszczeń, a opuszczając go ogołocili z cenniejszych przedmiotów i zbioru bibliotecznego. Klasztor został skasowany w 1783 roku. Wartościowe obrazy wywieziono do Wiednia, a budynki przejęło państwo przeznaczając je na ciężkie więzienie polityczne. Od 1786 roku mieścił się w nim również sąd i mieszkania sędziów. W latach 1940-1942 Niemcy zdewastowali i rozebrali kościół pozostawiając jedynie mury do wysokości około 10 m. Obecnie, po licznych rozbudowach, w klasztorze mieści się Zakład Karny w Wiśniczu Nowym. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1622-1783).

KAMIENIEC PODOLSKI, Кам’янець-Подільский, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem Matki Bożej Zwycięskiej i św. Józefa. Pierwszy klasztor został ufundowany w 1623 roku na „Skałce” przy drodze prowadzącej na most zamkowy, w miejscu dzisiejszej ulicy Starobulwarnej. Turcy rozebrali go po zajęciu miasta w 1672 roku. Gdy Kamieniec powrócił do Polski w 1699 roku zakonnicy wznowili fundację budując nowy klasztor na działce przy ul. Tatarskiej. Zajmowali się głównie wykupem jeńców z niewoli tureckiej zanim jeszcze do Kamieńca przybyli trynitarze. Przez szereg lat (1740-1781, 1793-1795, 1798-1843) w klasztorze mieściło się także seminarium diecezjalne. Kamieniecka fundacja została skasowana w 1866 roku. W budynkach klasztornych umieszczono archiwum i kasę guberni, a kościół przekazano cerkwi prawosławnej. Z wielkim nakładem pracy i funduszy w latach 1867-1878 kościół przebudowano na sobór katedralny Bogurodzicy Kazańskiej. W latach trzydziestych XX w. budynek soboru rozebrano. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1623-1672, 1699-1797), ruska prowincja pw. Ducha Świętego (1797-1832), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1832-1844).

WILNO, Vilnius, Aušros Vartų gatvė 12, Litwa. Klasztor pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa. Wileński klasztor został ufundowany w 1626 roku przy bramie zwanej Ostrą. Był pierwszym klasztorem polskiej prowincji poza granicami Korony. Ostrą Bramę wzniesiono jednocześnie z murem miejskim w latach 1497-1506, a w 1508 roku powiększono i przyozdobiono sztukaterią. W 1633 roku przystąpiono do budowy kościoła pw. św. Teresy od Jezusa. W 1671 roku ukończono budowę kaplicy nad Ostrą Bramą, w której umieszczono obraz Matki Bożej. Jego koronacja odbyła się w 1927 roku. W latach 1629-1632 i 1703-1728 w klasztorze mieścił się nowicjat, a od 1728 roku studium filozoficzne. W 1812 roku podczas wyprawy Napoleona na Moskwę kościół zamieniono na magazyn i zdewastowano. Kasata klasztoru nastąpiła w 1844 roku. Oddano go duchowieństwu prawosławnemu, a kościół i kaplicę ostrobramską przejęło duchowieństwo diecezjalne. Karmelici bosi odzyskali część klasztoru w roku 1931, a całość budynków w 1935 roku. W latach 1933-1939 w klasztorze mieściło się studium filozoficzne prowincji polskiej. W 1948 roku wileńska placówka przeszła ponownie w ręce duchowieństwa diecezjalnego, a karmelici bosi powrócili do Ojczyzny. Obecnie w pomieszczeniach klasztoru znajduje się Domus Maria Hotel. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1626-1731, 1931-1948), wikariat litewski (1731-1734), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1734-1844).

BERDYCZÓW, Бердичів, Соборна Площа 25, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Ufundowany został w 1630 roku przez wojewodę kijowskiego Janusza Tyszkiewicza. Miał pełnić rolę seminarium misyjnego dla zakonników przygotowujących się do pracy na misjach. W kościele umieszczono obraz Matki Bożej czczony wcześniej w rodzinie Tyszkiewiczów. Wsławiony cudami został on ukoronowany w 1756 roku. Aż do kasaty w 1866 roku fundacja pełniła rolę centralnego sanktuarium maryjnego na Ukrainie. W latach 1758-1844 istniała przy klasztorze największa wówczas na wschodnich kresach Polski drukarnia. Wydano w niej około 700 druków. Były to przede wszystkim książki religijne, historyczne, gospodarcze i podręczniki szkolne. W latach 1760-1863 wydawano także popularne kalendarze, których nakład sięgał 40 tysięcy egzemplarzy. W latach 1794-1831 karmelici bosi prowadzili w Berdyczowie szkoły dla młodzieży. W 1768 roku w twierdzy berdyczowskiej przez pewien czas bronił się Kazimierz Pułaski. Po kasacie klasztoru w 1866 roku jego zabudowania przejęły różne instytucje państwowe. Odzyskany przez karmelitów bosych w 1918 roku został ponownie utracony w 1926 roku. W 1991 roku powrócił do zakonu i stopniowy był odbudowywany. Ponieważ oryginalny obraz Matki Bożej Berdyczowskiej zaginął, wykonano nowy, który w 1998 roku został ukoronowany przez ordynariusza kijowsko-żytomierskiego Jana Purwińskiego. W 2011 roku episkopat Ukrainy ogłosił klasztor narodowym sanktuarium. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1630-1797, 1918-1926, 1991-1993), ruska prowincja pw. Ducha Świętego (1797-1832), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1832-1844), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

CZERNA, Czerna 79. Klasztor pod wezwaniem św. Eliasza Proroka. Fundacji klasztoru w Czernej, z przeznaczeniem na karmelitański erem, dokonała w 1631 roku Agnieszka z Tęczyńskich Firlejowa. Pustelnia w stylu wczesnobarokowym otrzymała kształt czworoboku z kościołem w środku na rzucie krzyża i otoczona została murem klauzurowym. Regularne życie pustelnicze zakonnicy rozpoczęli w 1633 roku. Klasztor posiadał cztery murowane ermitaże (św. Agnieszki, św. Jana Chrzciciela, św. Abrahama, Wniebowzięcia Matki Bożej), własną ocembrowaną i zadaszoną studnię (jej drążenie trwało w latach 1644-1651) oraz okazały most eremicki (wybudowany w latach 1671-1691). Klasztor pozostawał pustelnią do 1797 roku. W 1805 roku zniesiono w nim klauzurę papieską. Po okresie osłabienia obserwy zakonnej dzieło odnowy podjęli w 1880 roku karmelici bosi z Austrii, Francji i Belgii. Od tego czasu w klasztorze mieści się nowicjat. W kościele znajduje się słynący łaskami obraz Matki Bożej Szkaplerznej ukoronowany koronami papieskimi przez kard. Franciszka Macharskiego w roku 1988, a także grób św. Rafała Kalinowskiego. W lesie tuż przy klasztorze postawiono w latach 1985-1990 drogę krzyżową z kamiennymi figurami, a w latach 2010-2014 wybudowano składający się z dwóch budynków Dom Pielgrzyma. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1631-1875), austriacka prowincja pw. św. Leopolda (1875-1911), semiprowincja polska pw. Ducha Świętego (1911-1920), polska prowincja pw. Ducha Świętego (1920-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

WARSZAWA, Krakowskie Przedmieście 52/54. Klasztor pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa. Fundacja warszawska datuje się na 1639 roku. Wzniesiono wówczas drewniany klasztor z niewielką kaplicą. Budowa murowanego, barokowego kościoła rozpoczęła się w 1643 roku. Prace przerwał pożar Krakowskiego Przedmieścia w 1656 roku spowodowany najazdem szwedzkim. Drewniany klasztor spłonął, a kościół został poważnie uszkodzony. Odbudowa trwała aż do roku 1701, kiedy to konsekrowano nowy kościół. W 1705 roku w klasztorze miały miejsce rokowania między Polską a Szwecją w sprawie zawarcia pokoju. W 1794 roku w części klasztoru koszarowały wojska pruskie, a po nich napoleońskie dokonując licznych zniszczeń. W 1806 roku dewastacji pomieszczeń dopełniły kolejno wojska francuskie, saskie, polskie i austriackie. W latach 1820-1859 część klasztoru zajmowało Archiwum Metryki Koronnej i Akt Hipotecznych Województwa Mazowieckiego i Miasta Warszawy. Klasztor został skasowany w 1864 roku. Obecnie jest on siedzibą Wyższego Metropolitarnego Seminarium Duchownego św. Jana Chrzciciela. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1639-1735, 1737-1864), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1735-1737).

GŁĘBOKIE, Глубокoе, Площадь 17 Сентября 3, Białoruś. Klasztor pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Został ufundowany w 1639 roku przez Józefa Korsaka, wojewodę i starostę mścisławskiego. Był dwukrotnie odbudowywany po zniszczeniach dokonanych podczas najazdów wojsk moskiewskich, a potem szwedzkich. W 1727 roku przeniesiono tutaj nowicjat z klasztoru wileńskiego. W 1735 roku konsekrowano odbudowywany przez długi okres czasu kościół. Przy klasztorze działała szkoła parafialna, apteka publiczna, niewielki szpital i bezpłatny konwikt dla uczniów. W 1834 roku władze carskie zamknęły przyklasztorne szkoły, w 1842 roku przejęły wszystkie dobra kościelna, a w 1862 roku formalnie skasowały klasztor. W 1873 roku rozpoczęto przebudowę kościoła na cerkiew prawosławną pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, a w 1877 roku przekazano ją duchowieństwu prawosławnemu. W 1892 roku rozebrano część klasztoru. Kościół w dalszym ciągu pełni rolę cerkwi. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1639-1731), wikariat litewski (1731-1734), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1734-1844).

WIŚNIOWIEC, Вишнівець, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem św. Anny (1645-1675), św. Michała Archanioła (1720-1944). Fundatorem pierwszego klasztoru pw. św. Anny był w 1645 roku Jeremi Korybut Wiśniowiecki. Budowa trwała w latach 1645-1650. Klasztor ten spłonął całkowicie podczas najazdu Turków w 1675 roku. Na jego ruinach powstał drugi klasztor w latach 1720-1740 pw. św. Michała Archanioła ufundowany przez Michała Wiśniowieckiego. Barokowa świątynia została skasowana przez władze carskie w 1832 roku i przekazana duchowieństwu prawosławnemu na cerkiew. W 1863 roku pożar zniszczył konstrukcję dachową kościoła i klasztoru. W 1918 roku klasztor powrócił do struktur kościoła rzymsko-katolickiego. Karmelici bosi odzyskali go w 1931 roku. W latach 1933-1937 dokonali w nim licznych napraw. Kościół spłonął podczas rzezi wołyńskiej w 1944 roku. Po wojnie pozostałości murów kościelnych rozebrano, a ocalałe skrzydło klasztorne używane było w okresie władzy sowieckiej przez milicję. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1645-1797, 1931-1944), ruska prowincja pw. Ducha Świętego (1797-1832).

GRODNO, Гродна, вул. Маставая 37, Białoruś. Klasztor pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Grodzieński klasztor ufundowali w 1668 roku Andrzej i Barbara Kotowiczowie. Drewniana budowla, której kościół został ukończony w roku 1675, znajdowała się w nadbrzeżnej części miasta zwanej Podole. Lokalizacja ta miała liczne mankamenty dlatego w 1725 roku rozpoczęto przy ul. Mostowej budowę murowanego kościoła, a w roku 1761 klasztoru. W 1765 roku karmelici bosi przeprowadzili się do nowego klasztoru, a stary z biegiem lat rozebrano. Od 1798 roku przy klasztorze funkcjonowało studium teologiczne. Kasata klasztoru nastąpiła w 1845 roku. W latach 1903-1905 rozebrano kościół i większą część klasztoru, a na ich miejscu wybudowano koszary. W 1994 roku zaadoptowano je na siedzibę banku „Priorbank”, który znajduje się tam do dnia dzisiejszego. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1668-1731), wikariat litewski (1731-1734), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1734-1844).

ZAGÓRZ, ul. Klasztorna. Klasztor pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (1700-1722), Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (od 1722). Ufundował go Jan Franciszek Stadnicki, wojewoda wołyński. Ponieważ akt fundacyjny nie dotrwał do naszych czasów, za początek fundacji przyjmuje się rok 1700. Klasztor przeznaczony był na dom modlitwy i pracy ewangelicznej wśród okolicznych mieszkańców. Zakonnicy wprowadzili się do niego w 1714 roku. W tym też roku poświęcono kamień węgielny pod budowę barokowego kościoła. Przed 1730 rokiem ukończono wszystkie prace budowlane łącznie z fortyfikacją obiektu. W 1726 roku klasztor podniesiono do godności przeoratu. W swej historii dwukrotnie uległ pożarowi: w 1772 i w 1822 roku. Z trudem odbudowywany po zniszczeniach został skasowany w 1831 roku. Z biegiem lat popadł w całkowitą ruinę. Karmelici bosi odzyskali ruiny w 1957 roku z myślą o odbudowie klasztoru. Podjęte działania nie zostały jednak sfinalizowane i w 1962 roku opuścili Zagórz. Obecnie ruiny są własnością władz Zagórza. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1700-1831, 1957-1962)

KOWNO, Kaunas, Gedimingu g. 1, Litwa. Klasztor pod wezwaniem św. Eliasza i Świętego Krzyża. Fundacja klasztoru pw. św. Eliasza nastąpiła w 1708 roku. Klasztor był drewniany, a kościół murowany. W 1772 roku zakonnicy objęli w posiadanie barokowy kościół pw. Świętego Krzyża wraz z parafią i przy nim wybudowali murowany klasztor. Od 1821 roku istniał tam kanoniczny nowicjat. Władze carskie skasowały klasztor w 1845 roku zamykając obydwa karmelitańskie kościoły. Kościół pw. św. Eliasza popadł z czasem w ruinę, a świątynia pw. Świętego Krzyża została pod koniec XIX wieku otwarta dla wiernych i przekazana duchowieństwu diecezjalnemu. W 2017 roku karmelici bosi powrócili do Kowna. Przekazano im jedynie kościół pw. Świętego Krzyża przy którym zamieszkali. Dawne zabudowania klasztoru znajdują się w rękach prywatnych. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1708-1731), wikariat litewski (1731-1734), litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1734-1844).

ANTOLEPTY, Antalieptė, Antalieptė 32243, Litwa. Fundacja klasztoru w Antoleptach z murowanym i dobrze wyposażonym kościołem miała miejsce w 1731 roku. Z braku dokumentów źródłowych nie wiadomo jakie było wezwanie fundacji. W pierwszej połowie XIX wieku zakonnicy prowadzili tutaj przyklasztorną szkołę parafialną. Fundacja uległa kasacie w 1832 roku i została przekazana duchowieństwu prawosławnemu. Po licznych przebudowach klasztor powrócił do struktur kościoła rzymsko-katolickiego i należy obecnie do parafii pw. Znalezienia Krzyża Świętego. Przynależność klasztoru: litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1734-1832).

PIŃSK, Пінск, Białoruś. Klasztor pod wezwaniem św. Kazimierza. Drewniany kościół i murowany klasztor ufundował w 1734 roku Szymon Ossowski. Placówka uległa kasacie w 1832 roku. Kościół rozebrano, a klasztor przebudowano na młyn parowy. Przynależność klasztoru: litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1734-1832).

WILNO, Vilnius, Wilno za Wilią, Litwa. Klasztor pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa. Drewniany klasztor w Wilnie za rzeką Wilią wybudowany został w 1739 roku. Przez krótki czas swego istnienia aż do kasaty w 1832 roku pozostał rezydencją. Murowany kościół uległ ruinie podmyty przez rzekę. Przynależność klasztoru: litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1739-1832).

MILATYN, Милятин, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem Świętego Krzyża (1738-1745), Świętego Krzyża i św. Mikołaja biskupa (od 1745). W 1738 roku Teresa Łączyńska ufundowała erem pw. Świętego Krzyża dla kamedułów, którzy w 1745 roku zrzekli się fundacji. W tym samym roku fundatorka sprowadziła na ich miejsce karmelitów bosych z pobliskiego Lwowa. Erem został wówczas przebudowany na klasztor, który aż do kasaty w 1788 roku pełnił funkcję karmelitańskiej rezydencji. W latach 1771-1779 wybudowano nowy kościół do którego przeniesiono słynący cudami obraz Jezus Ukrzyżowanego. W latach 1840-1847 kościołem opiekowali się jezuici, a w latach 1906-1946 księża misjonarze. Po drugiej wojnie światowej kościół zamieniono na magazyn, a potem umieszczono w nim elektrownię. W latach osiemdziesiątych XX wieku zrobiono w nim składnicę książek. W 1990 roku został przekazany duchowieństwu prawosławnemu. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1745-1788).

KUPIN, Купин, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem Świętej Trójcy. Murowany kościół i klasztor zostały ufundowane w 1747 roku. Budowa barokowego kościoła trwała długo i jego konsekracja miała miejsce dopiero w 1819 roku. Przy klasztorze zakonnicy prowadzili szkołę parafialną. Kasata placówki, która przez cały czas swego istnienia była rezydencją, nastąpiła w 1832 roku. Kościół przebudowano na cerkiew prawosławną. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1747-1797), ruska prowincja pw. Ducha Świętego (1797-1832).

ZAKRZEWO, ul. Osiedlowa 20. Klasztor pod wezwaniem świętych Stanisława i Anny. Drewniany klasztor wraz z barokowym kościołem ufundowali w 1745 roku Stanisław i Anna Sokołowscy. W latach 1860-1861 w miejsce drewnianego wybudowano piętrowy murowany klasztor. W zależności od stanu personalnego wspólnoty klasztor był na zmianę wikariatem i przeoratem. Władze carskie skasowały go w 1864 roku. Obecnie kościół należy do parafii pw. św. Józefa przy ul. Osiedlowej 20, a w dawny klasztorze znajduje się plebania i prywatne mieszkania. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1745-1864).

NARODYCZE, Народичі, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem św. Tekli. Drewniany klasztor i kościół ufundował w 1748 roku Michał Pausza. Od 1751 roku istniała przy tym kościele parafia. Spłoną on w pożarze w 1755 roku. Kościół został odbudowany, jednak w 1763 roku karmelici bosi zrezygnowali z tej fundacji. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1748-1763).

MIADZIOŁ, Мядзел, вул. Мира 6/1, Białoruś. Klasztor pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej. Został ufundowany w 1754 roku przez Antoniego Koszczyca. Przy rokokowym murowanym kościele zakonnicy prowadzili parafię i szkołę parafialną. Na terenie należącym do parafii wybudowali w 1772 roku kalwarię składającą się z około 40 kapliczek. Początkowo fundacja była rezydencją, a od początku XIX wieku przeoratem. Klasztor skasowano w 1832 roku. Przejęły go siostry bazylianki z Mińska, a w 1866 roku duchowieństwo prawosławne. Karmelici bosi wrócili do Miadzioła w 1927 roku i przebywali tam do 1949 roku. W 1943 roku klasztor spłonął. Ponowny powrót nastąpił w 2003 roku. W latach 2011-2016 wybudowano nowy klasztor, a w 2014 roku odnowiono i poświęcono kalwarię miadziolską. Przynależność klasztoru: litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1754-1832); polska prowincja pw. Ducha Świętego (1927-1949); warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej (od 2003).

POSZUMIEŃ, Sena Pašaminė, Litwa. Klasztor pod wezwaniem św. Stanisława. Klasztor ufundował w 1760 roku Stanisław Narbut. Od roku 1780 przy klasztorze istniała parafia, a zakonnicy prowadzili szkołę parafialną. Przez cały czas swego istnienia klasztor był rezydencją. Został skasowany w 1832 roku. Przynależność klasztoru: litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1760-1832).

GUDOGAJ, Гудагай, Гудагай 3a, Białoruś. Klasztor pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Ufundowali go Józef i Ludwika Wojnowie w 1764 roku przy istniejącym drewnianym kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. W 1777 roku powstała przy nim parafia. W 1795 roku spłonął klasztor, ale w następnych latach został odbudowany. Fundacja została skasowana w 1832 roku. Po kasacie klasztor rozebrano. W 1906 roku przywrócono parafię. Karmelici bosi powrócili do Gudogaju w 1990 roku. W 2007 roku obraz Matki Bożej z gudogajskiego kościoła został ukoronowany papieskimi koronami. Przynależność klasztoru: litewska prowincja pw. św. Kazimierza (1764-1832); polska prowincja pw. Ducha Świętego (1990-1993); warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej (od 1993).

LUBLIN, ul. Świętoduska 14 (dawniej ul. Hanki Sawickiej 14). Klasztor pod wezwaniem św. Józefa. Po zniszczeniu przez pożar w 1803 roku klasztoru pw. Matki Bożej Szkaplerznej na Krakowskim Przedmieściu w Lublinie zakonnicy przenieśli się w 1807 roku do klasztoru pw. św. Józefa, który wspaniałomyślnie odstąpiły im karmelitanki bose. Rząd carski skasował ten klasztor w 1864 roku pozwalając jednak na ograniczoną działalność duszpasterską przy samym kościele aż do 1898 roku. W 1917 roku był na krótko w rękach jezuitów. Karmelici bosi odzyskali część klasztoru w roku 1918, a w 1945 roku objęli go całkowicie w posiadanie. W latach 1919-1939 w części zabudowań mieściło się Wojskowe Więzienie Śledcze, a w latach 1944-1945 funkcjonował tu areszt NKWD. W piwnicach budynku władze komunistyczne popełniły na więźniach liczne zbrodnie. W latach 1993-2012 klasztor był siedzibą kolegium filozoficznego, a od 2012 roku mieści się w nim postulat dla kandydatów do życia karmelitańskiego. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1807-1864, 1918-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

WADOWICE, ul. Karmelicka 22 (dawniej ul. Klasztorna 22, a potem Obrońców Stalingradu 22). Klasztor pod wezwaniem św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny. Został ufundowany w 1892 roku z misją kształcenia młodzieży i poszukiwania nowych powołań. Zbudowano go w latach 1897-1899 w stylu neoromańskim. Od początku funkcjonowało przy nim niższe seminarium dla chłopców, a później także kolegium filozoficzne dla alumnów. W latach 1925-1939 klasztor objął kapelanię pomocniczą miejscowego garnizonu wojskowego. W wojennych latach 1939-1945 część jego pomieszczeń zajmowała niemiecka jednostka straży granicznej. W 1952 roku władze państwowe zlikwidowały niższe seminarium, a zajmowane przez nie skrzydło klasztoru przeznaczyły na szpital rejonowy. Funkcjonował on do 1992 roku. W 1991 roku otwarto przy klasztorze prywatne liceum ogólnokształcące z internatem. Po jego zamknięciu w 2004 roku budynek przekształcono na dom rekolekcyjny. W 2004 roku obraz św. Józefa w głównym ołtarzu ozdobiony został papieskim pierścieniem Jana Pawła II, a świątynię podniesiono do rangi sanktuarium św. Józefa. Przynależność klasztoru: austriacka prowincja pw. św. Leopolda (1892-1911), semiprowincja polska pw. Ducha Świętego (1911-1920), polska prowincja pw. Ducha Świętego (1920-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

KRAKÓW, ul. Rakowicka 18. Klasztor pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Romańsko-gotycki klasztor przy ul. Rakowickiej jest kontynuacją pierwszej fundacji karmelitów bosych w Polsce istniejącej na przedmieściu Wesoła w Krakowie w latach 1605-1787. Budowano go w dwóch etapach w latach 1907-1910 i 1929-1932. W 1909 roku rozpoczęto w nim regularne życie zakonne. Kościół zdobią alabastrowe ołtarze wykonane w latach 1931-1934 w Fabryce Książąt Czartoryskich „Żurawno”. Od 1911 roku klasztor jest siedzibą kolegium teologicznego, a od 2013 roku także kolegium filozoficznego. W latach 1927-1994 funkcjonowało przy nim wydawnictwo karmelitów bosych. Kościół jest ośrodkiem kultu św. Józefa, patrona miasta Krakowa. Przynależność klasztoru: austriacka prowincja pw. św. Leopolda (1907-1911), semiprowincja polska pw. Ducha Świętego (1911-1920), polska prowincja pw. Ducha Świętego (1920-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

LWÓW, Львів, вул. Персенківка, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej. Po utracie klasztoru pw. św. Michała w 1781 roku karmelici bosi powrócili do Lwowa w roku 1932. W latach 1933-1939 wybudowali nowy klasztor w dzielnicy Persenkówka z przeznaczeniem na kolegium filozoficzno-teologiczne. W 1939 roku rozpoczęto w nim studia zakonne. Podczas drugiej wojny światowej w klasztorze stacjonowało wojsko rosyjskie, a później niemiecka organizacja budownictwa wojskowego. Zakonnicy opuścili niedawno powstałą fundację w 1946 roku w ramach repatriacji ludności polskiej ze Lwowa. Klasztor zajęła lwowska fabryka autobusów. W 2001 roku zakład został sprywatyzowany i wkrótce upadł. Obecnie zabudowania klasztorne stoją puste. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1932-1946).

ZAWOJA, Zakamień 1546. Klasztor pod wezwaniem św. Józefa Rzemieślnika. Obecność karmelitów bosych w Zawoi sięga 1938 roku. Wybudowany w pierwszych latach po wojnie dom oraz kaplica służyły początkowo celom rekolekcyjnym. Rangę klasztoru dom uzyskał w 1954 roku. W latach 1970-1976 stanął nowy kościół, a także rozbudowano klasztor. Od 1976 roku mieści się tutaj wikariat parafialny. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1938-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

WARSZAWA, ul. Racławicka 31. Klasztor pod wezwaniem św. Józefa. Po wskrzeszeniu polskiej prowincji w 1920 roku karmelici bosi podjęli starania o odzyskanie swego klasztoru ufundowanego w 1639 roku na Krakowskim Przedmieściu. Gdy starania nie przyniosły pozytywnego rezultatu założyli w 1944 roku klasztor przy ul. Czeczota 29. Po zniszczeniu go podczas Powstania Warszawskiego zamieszkali w 1945 roku przy ul. Ursynowskiej 52, a w 1947 roku przy ul. Racławickiej 31. Klasztor z publiczną kaplicą został nieznacznie rozbudowany w 1982 roku. W latach 1947-1993 mieściła się w nim siedziba kurii prowincjalnej polskiej prowincji, a od 1993 roku jest siedzibą kurii prowincjalnej prowincji warszawskiej. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1944-1993), warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej (od 1993).

ŁÓDŹ, ul. Liściasta 9. Klasztor pod wezwaniem Opieki św. Józefa i Matki Bożej Miłosierdzia. Karmelici bosi przybyli do Łodzi w roku 1945 i osiedlili się przy będącym w surowym stanie kościele ewangelicko-augsburskim wybudowanym w 1935 roku. Po dokończeniu budowy erygowano tu parafię w 1974 roku. W 1979 roku przystąpiono do budowy nowego klasztoru. W latach 1993-1994 był on siedzibą postulatu i nowicjatu. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1945-1993), warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej (od 1993).

WROCŁAW, ul. Ołbińska 1a. Klasztor pod wezwaniem Opieki św. Józefa i Matki Bożej Miłosierdzia. Karmelici bosi przybyli do Wrocławia w roku 1946 i rozpoczęli pracę duszpasterską przy zniszczonym w czasie wojny ewangelickim kościele wybudowanym w 1823 roku. Po odbudowie kościoła erygowano tu parafię w roku 1965, a w 1977 roku dokonano jego konsekracji. Klasztor mieści się w dawnej plebanii. W latach 1999-2002 przeprowadzono gruntowny remont wnętrza świątyni. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1946-1993), warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej (od 1993).

KLUSZKOWCE, ul. Słoneczna 30. Klasztor pod wezwaniem św. Rafała Kalinowskiego. Karmelici bosi przybyli do Kluszkowiec w 1953 roku i zamieszkali przy kaplicy domu ludowego otwartego w 1942 roku. Rangę klasztoru dom uzyskał w 1983 roku. Rok później erygowano tu samodzielną parafię pw. Matki Bożej Częstochowskiej. W 2000 roku kard. Franciszek Macharski konsekrował nowy kościół pw. św. Rafała Kalinowskiego. Duszpasterstwem objęto także pobliską Krośnicę, gdzie znajduje się kościół pw. św. Józefa Robotnika. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1953-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

PIOTRKOWICE, ul. Kościelna 1. Klasztor pod wezwaniem Zwiastowania Pańskiego. Karmelici bosi przybyli do Piotrkowic w 1970 roku obejmując w posiadanie późnorenesansowy kościół i klasztor wybudowany w 1652 roku dla bernardynów. W 1776 roku w kościele wzniesiono domek loretański. Po odejściu bernardynów klasztor należał w latach 1824-1834 do redemptorystów, którzy prowadzili tutaj duszpasterską i pedagogiczno-dydaktyczną działalność. W 1834 roku władze zaboru usunęły redemptorystów, a opiekę nad parafią powierzyli księżom diecezjalnym. Kościół jest głównym sanktuarium maryjnym diecezji kieleckiej. Koronacji łaskami słynącej figury Matki Bożej z Dzieciątkiem dokonał bp Czesław Kaczmarek w 1958 roku. W latach 1984-1987 w klasztorze mieścił się drugi nowicjat prowincji polskiej (obok nowicjatu w Czernej). W latach 2002-2003 dokonano gruntownego remontu i rewaloryzacji obiektu z myślą przeznaczenia go na dom modlitwy. W latach 2012-2014 przy klasztorze powstał ogród różańcowy. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1970-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

SOPOT, ul. Bartosza Głowackiego 3. Klasztor pod wezwaniem Świętej Rodziny. Karmelici bosi przybyli do Sopotu w 1974 roku. W roku 1986 przystąpiono do budowy klasztoru z domową kaplicą. Klasztor został erygowany kanonicznie w 2015 roku. Przynależność klasztoru: aarszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej.

KRAKÓW, ul. Zygmunta Glogera 5. Klasztor pod wezwaniem św. Józefa i św. Rafała Kalinowskiego. Został wybudowany w latach 1985-1994. Placówka jest siedzibą prowincjała, a od 1994 roku także wydawnictwa karmelitańskiego. W 2012 roku przeniesiono tutaj z klasztoru w Czernej archiwum prowincjalne. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1985-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

NAROCZ, Нарач, вул. Заводская 2a, Białoruś. Klasztor pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej (klasztor), św. Andrzeja Apostoła (kościół). Karmelici bosi przybyli do Naroczy w 1989 roku. Powierzono im w opiekę neogotycki, murowany kościół pw. św. Andrzeja Apostoła, konsekrowany w 1904 roku. Wraz z kościołem otrzymali plebanię, którą przebudowali na klasztor. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1989-1993); warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej (od 1993).

KIJÓW, Київ, вул. Шепетівська 6, Ukraina. Klasztor pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Karmelici bosi przybyli do Kijowa w 1991 roku. Powierzono im parafię przy kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, którą ustanowiono w 1969 roku. W 1992 roku erygowano dom zakonny. W latach 2006-2008 podjęto generalną rekonstrukcję budynku obok kościoła, przerabiając go na klasztor. Przynależność klasztoru: polska prowincja pw. Ducha Świętego (1991-1993), krakowska prowincja pw. Ducha Świętego (od 1993).

DRZEWINA, Drzewina 14. Klasztor pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. Karmelici bosi przybyli do Drzewiny w 1994 roku. Zakupiony tam budynek zaadoptowali dla potrzeb klasztoru, który pełni rolę eremickiego domu modlitwy. Klasztor został erygowany kanonicznie w 1995 roku. Przynależność klasztoru: warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej.

ZAMARTE, ul. Klasztorna 2. Klasztor pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Został ufundowany przez Jana Grabowskiego dla bernardynów. Budowano go w latach 1752-1759. W 1780 roku kościół konsekrowano. Po kasacie klasztoru w 1826 roku umieszczono w nim księży emerytów. Funkcję tę spełniał do 1994 roku kiedy to został przekazany karmelitom bosym. Od tego roku jest siedzibą nowicjatu. W 1999 roku klasztor podniesiono do rangi przeoratu. W latach 1997-2004 w kompleksie dokonano generalnych remontów i restauracji. Przynależność klasztoru: warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej

GORZĘDZIEJ, ul. Ks. Hundsdorfa 7a. Klasztor pod wezwaniem św. Wojciecha (kościół), Opieki św. Józefa (klasztor). Karmelici bosi przybyli do Gorzędzieja w roku 1996 i rozpoczęli pracę duszpasterską przy kościele św. Wojciecha. Klasztor został erygowany kanonicznie w 1999 roku. Mieści się w nim postulat dla kandydatów do życia karmelitańskiego oraz dom rekolekcyjny. Przynależność klasztoru: warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej.

MIŃSK, Минск, вул. Хабаровская 30, Białoruś. Klasztor pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa. Karmelici bosi przybyli do Mińska w 2006 roku. W roku 2009 zakupiono dom i zaadoptowano go na potrzeby zakonnej wspólnoty. W 2017 roku rozpoczęła się budowa klasztoru i kościoła. Przynależność klasztoru: warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej.

RYGA, Rīga, Embūtes iela 12/14, Łotwa. Klasztor pod wezwaniem św. Józefa. Obecność karmelitów bosych w Rydze datuje się na rok 2006. W 2007 roku powierzono im troskę o parafię pw. św. Józefa oddając do dyspozycji dom parafialny. Przynależność klasztoru: krakowska prowincja pw. Ducha Świętego.

ZWOLA, ul. Dąbrowska 11. Klasztor pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa. Budowę klasztoru w Zwoli rozpoczęto w 2011 roku. Wspólnota zakonna wprowadziła się do niego w roku 2019 podejmując działalność rekolekcyjno-formacyjną. Przynależność klasztoru: warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej.

WARSZAWA, ul. Solec 61. Klasztor pod wezwaniem Świętej Trójcy. Karmelici bosi otrzymali klasztor przy ul. Solec w 2017 roku jako rekompensatę za swój klasztor na Krakowskim Przedmieściu będący obecnie siedzibą Wyższego Metropolitarnego Seminarium Duchownego św. Jana Chrzciciela. Klasztor został ufundowany przez Fryderyka Falkerzamba, wojewodę czernichowskiego, dla zakonu trynitarzy. Kościół wznoszono w latach 1696-1721, a klasztor w latach 1773-1779. Po kasacie klasztoru w 1864 roku przeszedł on w ręce duchowieństwa diecezjalnego. Podczas drugiej wojny światowej został niemal doszczętnie zniszczony. Odbudowa rozpoczęta w 1946 roku trwała do połowy lat sześćdziesiątych. Przynależność klasztoru: warszawska prowincja pw. Trójcy Przenajświętszej.

Jerzy Zieliński OCD